O Museo Provincial de Lugo abre a exposición da obra “Sibila” de Velázquez, procedente do Museo del Prado

A Deputada de Cultura Iria Castro Fernández, a directora do Museo Provincial de Lugo  Aurelia Balseiro García e o coordinador de Conservación do Museo Nacional del Prado Victor Cageao Santacruz presentaron este luns a exposicíon da obra “Sibila” de Velázquez,  que poderá contemplarse desde o día 11 de xuño ata o 7 de xullo de 2024 no Museo Provincial de Lugo.

A obra, un óleo que corresponde a etapa de madurez do mestre do Barroco,  exponse no refectorio do Museo Provincial de Lugo cunha museografía específica, deseñada para facilitar que o público aprecie as cualidades técnicas e artísticas da obra, e para contextualizar o préstamo no marco da relación  que os dous museos manteñen desde hai máis dun século, intensificada nas dúas últimas décadas.

Na súa intervención no acto, a deputada de Cultura sinalou a singularidade da exposición, que trae por primeira vez a Galiza a “Sibila” de Velázquez e valorou o préstamo como “un recoñecemento ao bo facer do Museo Provincial de Lugo durante estes últimos anos: un museo moderno e aberto, que conserva, estuda e difunde o patrimonio castrexo e romano e que colabora activamente con outros museos e institucións”.

Iria Castro destacou que “a exposición supón unha oportunidade para seguir avanzando na proxección estatal e internacional do Museo e tamén da propia cidade de Lugo a partir de recursos patrimoniais e culturais propios” entre os que destacou a colección de ourivería antiga, o recentemente incorporado sestercio da caetra e as salas de arte galega contemporánea.

A responsable de Cultura inscribiu a mostra na vontade da área de Cultura de “democratizar  a cultura, facilitando o acceso e a participación de todas as persoas, independentemente do lugar en que vivan”, mostrandose convencida de que “expoñer en Lugo “Sibila”, unha obra mestra da pintura universal, fai tamén camiño nesa dirección”.

A directora do Museo Provincial de Lugo lembrou as iniciativas de proxección institucional e colaboración científica e técnica desenvolvidas polo museo lucense e o Museo del Prado nas últimas décadas. “Creemos que este proxecto ao igual que o Prado Extendido contribúe a proxectar no territorio as coleccións del Prado visibilizándoas e achegándoas a toda a cidadanía e fomenta as relacións, sostibilidade e colaboracións museísticas”, explicou, avanzando que  “haberá futuras novas en relación cos depósitos do Prado en Lugo directamente relacionadas con esta frutífera colaboración”

O préstamo temporal enmárcase proxecto “A arte que conecta”, unha iniciativa conxunta do Museo Nacional do Prado e Telefónica que conmemora o centenario da compañía e fomenta a conexión das persoas achegando obras mestras da colección do Prado a  dezaoito múseos de toda España.

 Actividades organizadas polo MPL en torno ao préstamo de Sibila de Velázquez.

Ao redor desta iniciativa organizáranse diferentes actividades:
- 11 de xuño ás 19:00 h. no Salón de actos da Deputación Provincial de Lugo conferencia de Víctor Cageao Santacruz, Coordinador Xeral de Conservación do Museo Nacional do Prado: “O Museo Nacional do Prado en Lugo. Os proxectos Prado Estendido e A arte que conecta”.
 - 27 de xuño ás 19:00 h. no MPL, Conferencia de Jaime García-Máiquez, Técnico do Museo Nacional do Prado: “Técnica do xenio. A Sibila dentro do proceso creativo de Velázquez”.
 - Visitas técnicas comentadas para grupos concertados, con reserva no enderezo electrónico direccion@museolugo.org ou no teléfono 982242112.

“Sibila”, Velázquez

A mirada á fronte e a táboa suxiren que estamos ante unha das sibilas, personaxes da mitoloxía grecorromana aos que se atribuían poderes adivinatorios e que foron adoptados polo cristianismo pois se consideraba que vaticinaran a chegada de Cristo. Trátase dunha obra próxima á volta do pintor da súa primeira viaxe a Italia (1629-31).

A primeira referencia coñecida a este retrato data de 1746, cando se levantou o inventario das pinturas do palacio de La Granja. Alí atribuíuse a Velázquez, e identificouse co seu mesma muller, é dicir, Juana, filla do pintor Pacheco. Especifícase tamén que leva unha táboa na man. O interese por vincular retratos anónimos coa biografía dos seus autores foi frecuente durante os séculos XVIII e XIX, e do mesmo non se salvou Velázquez, cuxo rostro, o da súa muller e o das súas fillas quíxose recoñecer en varias das súas obras. O único retrato probable que se coñece de Juana Pacheco é o rostro da Virxe da Adoración dos Magos, un de cuxos personaxes se identificou sen dúbida co seu pai Francisco. A comparación entre ambos os cadros suxire que, para realizar este, utilizou un modelo diferente. En calquera caso, independentemente de que poida estar baseada nun personaxe real, a pintura ten un contido que transcende o campo do retrato e apunta ao xénero histórico.

Os datos para a identificación do seu tema son a condición feminina do personaxe, a súa colocación de perfil, a súa mirada fixa á fronte e o obxecto que porta. Trátase dunha superficie plana de forma cuadrangular que xeralmente se considera unha táboa e ás veces creuse un lenzo. Suxéitao coa esquerda, o que lle permite manter libre a man dereita con obxecto de escribir ou pintar sobre el.

A falta de coñecer o contexto orixinario para o que se fixo a obra, os elementos que aparecen nela suxiren que se trata dunha das sibilas, personaxes da mitoloxía grecorromana aos que se adxudicaban poderes adivinatorios, e que foron adoptados polo pensamento cristián, que consideraba que anticiparan a chegada de Cristo. O obxecto que porta estaría destinado a representar as súas premonicións. Aínda que ás veces identificouse cunha alegoría da historia ou da pintura, estas adoitan ser máis explícitas, mentres que os elementos que contén eran suficientes como para que calquera puidese relacionala cunha sibila. Aínda que polo xeral represéntanse cun soporte onde escribir, hai casos nos que aparecen cun soporte pictórico, como unha das sibilas que se representan na Anunciación de Claudio Coello (Madrid, Convento de San Plácido), que aparece sen turbante e sostén un lenzo ou táboa no que está pintada unha alegoría mariana.

As representacións destes personaxes foran relativamente frecuentes na arte europea desde o Renacemento, e formaban parte dun dos ciclos pictóricos máis famosos de Europa, a Capela Sixtina. Foi un tema común entre os pintores clasicistas italianos do século XVII, e existen magníficos exemplares de man de Guido Reni, Guercino ou Domenichino, que xeralmente teñen en común a presenza dun turbante, que ha de explicarse máis como unha sorte de tradición endóxena que como unha esixencia do tema. Pola súa factura e a súa gama cromática, esta obra relaciónase con cadros de Velázquez de principios dos trinta, como A túnica de José (Patrimonio Nacional, Real Mosteiro de San Lorenzo del Escorial).

A arte que conecta

“A arte que conecta” é unha iniciativa conxunta do Museo Nacional do Prado e Telefónica que conmemora o centenario da compañía e fomenta a conexión das persoas a través da cultura. Este proxecto permitirá que museos repartidos por toda España exhiban de maneira temporal algunhas das obras mestras da pintura que forman parte da memoria e o patrimonio común dos españois.
Obras de Velázquez, Goya, Rubens, Murillo e outros dos grandes mestres do Prado viaxarán a 18 localidades de toda a xeografía española, convidando os seus cidadáns a contemplalos e converténdose nun xerador de actividade cultural local.

Esta iniciativa profunda no camiño aberto polo Museo del Prado na celebración do seu Bicentenario en 2019 con “De Xira por España” e fará que sumando ambos os proxectos a institución tivese presenza directa en case corenta cidades da xeografía nacional.